Jak działają dopalacze?

Największym niebezpieczeństwem związanym z dopalaczami jest ich niemal całkowita nieprzewidywalność. Ze względu na zawartość wielu różnych, nie do końca poznanych związków aktywnych, nie zostały sklasyfikowane przez prawo jako narkotyki a dostęp do nich jest łatwiejszy. Ośrodki terapii uzależnień od dłuższego już czasu zajmują się problemami coraz młodszych osób uzależnionych od dopalaczy. Jak dokładnie działają dopalacze? Jak rozpoznać, że bliska nam osoba ma problem właśnie z tym rodzajem substancji psychoaktywnych?

Czym są dopalacze?

Dopalacze to środki psychoaktywne, które w obowiązujących przepisach nie zostały zaklasyfikowane do żadnej z grup narkotyków. To bardzo zróżnicowana grupa substancji oraz ich mieszanek, o toksycznym wpływie na układ nerwowy i szkodliwym działaniu na cały organizm. Technicznie, ze względu na skład, dopalacze można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

• dopalacze zawierające mieszanki związków pochodzenia syntetycznego,
• mieszanki związków psychoaktywnych pochodzenia roślinnego,
• dopalacze syntetyczne, zawierające jedną substancję toksyczną, nie sklasyfikowaną jako zabronioną.

Chociaż dopalacze nie zostały sklasyfikowane w sposób jednoznaczny, to stanowią  realne zagrożenie dla życia i zdrowia zażywających je osób. Leczenie uzależnienia od dopalaczy jest procedurą długotrwałą i wymagającą determinacji uzależnionego i fachowej pomocy specjalistów.

Jakie związki psychoaktywne zawierają dopalacze?

Wśród substancji syntetycznych zawartych w dopalaczach, znajdują się rozmaite związki o działaniu stymulującym, dysocjacyjnym, empatogennym i halucynogennym. Mogą to być syntetyczne opiaty lub kanabinoidy, w różnych proporcjach. Jeśli chodzi o pojedyncze substancje syntetyczne, to ich zadaniem jest zazwyczaj naśladowanie działania innych środków psychoaktywnych, sklasyfikowanych jako narkotyki. I tak na przykład BZP wykazuje działanie zbliżone do amfetaminy, podczas gdy JWH-018 przypomina marihuanę lub haszysz. Mefedron, o działaniu naśladującym kokainę, powodować może przegrzanie mózgu i tkanek serca, w krótkim czasie po zażyciu doprowadzając do śmierci.

Mogłoby się wydawać, że najmniej niebezpieczne są dopalacze pochodzenia naturalnego, sprzedawane zazwyczaj w postaci proszków lub suszów do palenia lub ewaporyzacji. Nic bardziej mylnego! Preparaty ziołowe o działaniu halucynogennym zawierają zwykle wyciągi z kilku a nawet kilkunastu roślin, takich jak szałwia wieszcza, powój hawajski czy muchomory. To potencjalnie śmiertelne trucizny!  Osoby regularnie zażywające dopalacze bezwzględnie skorzystać powinny z terapii odwykowej.

Jak dopalacze działają na organizm?

Młodzi ludzie sięgają po kolorowe pigułki, znaczki czy susze na imprezach, oczekując efektów odurzenia. Chcą poczuć euforię, pobudzenie, niektórzy chcieliby doświadczyć halucynacji. Dopalacze są mieszankami różnych substancji psychoaktywnych, więc poza efektami spodziewanymi przez użytkowników, niosą ze sobą poważne ryzyko uszkodzenia centralnego układu nerwowego, zatrucia powodującego problem z wątrobą czy nerkami…. 

W dłuższej perspektywie, dopalacze doprowadzić mogą do depresji, apatii lub agresji, głębokiego uzależnienia. W takich przypadkach, nawet w sytuacji uświadomienia sobie problemu, leczenie ambulatoryjne uzależnień może okazać się niewystarczającą forą pomocy. Przynajmniej w pierwszej fazie wychodzenia z nałogu, korzystne może być umieszczenie osoby poszukującej pomocy w całodobowym ośrodku leczenia uzależnień.

Jakie są objawy zatrucia dopalaczami?

Poziom toksyczności dopalaczy zależy od wielu czynników, w tym od rodzaju substancji zawartych w toksycznej mieszance i ich stężeń. Na to,  jak organizm zareaguje na substancję aktywną, decydują ponadto:

• waga, wiek i ogólny stan zdrowia osoby zażywającej,
• interakcje z innymi substancjami toksycznymi (takimi jak alkohol, inne narkotyki),
• występowanie u zażywającego chorób przewlekłych (np. cukrzycy, alergii),
• osłabienie działania systemu immunologicznego (np. w wyniku chorób autoimmunologicznych lub przyjmowania leków immunosupresyjnych).

Do najczęściej występujących efektów ubocznych stosowania dopalaczy należą:

• bardzo silne, rozrywające bóle głowy, często powiązane z nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi,
• bóle w klatce piersiowej, wrażenie narastającej duszności, zaburzenia rytmu serca, a w sytuacjach najpoważniejszych także udary i zawały serca,
• objawy ze strony układu nerwowego, takie jak bezsenność, problemy z koncentracją, stany lękowe, a także napady agresji, mogące prowadzić do prób samobójczych lub przemocy wobec osób trzecich,
• upośledzenie działania lub niewydolność nerek, wątroby, a nawet śpiączka.

Objawami, które łatwo dostrzec u osoby po zażyciu dopalaczy, mogą być również wzmożona potliwość ciała, oczopląs i szczękościsk, a także wymioty. Osoba taka może doświadczać omamów wzrokowych oraz słuchowych. Nie w każdym przypadku wystąpienia takiego zespołu symptomów, problemem jest zażywanie dopalaczy. Każda sytuacja takiego rodzaju wymaga jednak pilnej pomocy lekarskiej i zdiagnozowania przyczyny zaburzeń.

Jeśli podejrzewamy u swojego bliskiego uzależnienie od dopalaczy, leczenie jest konieczne. Nieleczone uzależnienie samo nie minie, problem będzie się nasilał. Trzeba pamiętać, że już jednorazowe zażycie dopalacza w przypadku dodatkowych czynników nasilających jego toksyczne działanie, może doprowadzić do śmierci.